Beyin-bilgisayar arayüzleri üzerinde yapılan araştırmalar aslında yeni değil. İnsanlığın bu merakı, çekilen bilim kurgu sinemalarına bile yansıdı; hem de bundan 30 yıl evvel. Bahsettiğimiz bu film Matrix.
Filmin yazımız için değerli olan kısmı, insan beyinlerinin bilgisayar arayüzleriyle bağlantılı olması ve yapay zeka tarafından denetim ediliyor olması. Kaos ve savaş, insanların dikkatini daha çok çektiği için ve daha çok izlendiği için sinemalarda genel olarak daima felaket senaryolarını görürüz. Pekala bu durumun hiç mi âlâ bir tarafı yok?
Beyin-bilgisayar arayüzleri her türlü sinyalle uyarılabilirler.
Zihinde gerçekleşmesi amaçlanan aksiyonlara dair oluşan sinyalleri tespit eden, tahlil eden ve ileten bilgisayar tabanlı sistemler, beyin-bilgisayar orta yüzü ya da beyin-makine orta ünitesi olarak isimlendiriliyor.
İngilizce karşılığı Brain-Computer Interface (BCI) olan bu teknolojiler, prensip olarak her türlü beyin sinyaliyle kullanılabiliyorlar. Beyne yerleştirilen çip implantları yahut baş derisine takılan elektrotlar sayesinde kelam konusu sinyaller yakalanabiliyor. Ne olduğunu açıkladıktan sonra artık de kullanılış yerlerine bakalım.
Kullanılabileceği birçok alan bulunuyor.
Felçli hastaların, beyin-bilgisayar arayüzleri aracılığıyla hareket edemeyen uzuvlarını kontrol etmeleri mümkün olsaydı hoş olurdu değil mi? İşte bu durumun bu arayüzlerle sağlanabileceği düşünülüyor. Şimdi istenilen etaba varamamış olunsa da MIT’deki araştırmacıların buna çok yaklaştığından bahsedebiliriz.
Videoda görüldüğü üzere ele gönderilen sinyallerde elin algıladığı lakin yerine getirmediği sinyalleri robot onun için gerçekleştiriyor. Ama felçli insanlarda birden fazla vakit sinyallerin hasarlı organa hiç ulaşamaması ya da oradan beyne hiç sinyal sinyal gitmemesi ya da çok az gitmesi olabiliyor. Bu yüzden şimdi tam manasıyla kullanılamıyor.
Beyin-bilgisayar arayüzlerinin öbür bir yararının da askeri alanda olacağı düşünülüyor. Geliştirilen bu arayüzler aracılığıyla birbirinden uzaktaki askerler, beyinlerinde bulunan aygıt sayesinde birbiriyle süratli bir formda irtibat kurabilecekler. Kritik anlarda daha süratli ve gerçek karar vermeleri kolaylaşacak. Ayrıyeten bilhassa endişe üzere hislerini denetim etmekte de kullanabilecekler. Natürel başka tarafı ise kilometrelerce uzaktaki askeri silahları denetim edebilmek, onları kullanmak olacak.
Tüm bunlardan bağımsız olarak teknolojinin bu halde ilerleyişinin doğal olan sonucu ise beyni daha uygun tanımak oluyor. Beynin karmaşıklığı ve insan zekasının gizemi anlaşılabilir hale geliyor. Pekala nihayet iki insan, beynini bilgisayara bağlarsa internet üzerinden birbirlerinin kanılarını okuyabilir mi?
2017 yılında kaybettiğimiz ünlü fizikçi Stephen Hawking’in bilgisayarını hatırlarsınız. Orada bilgisayarın konuşabilmesi için evvel Stephen’in göz hareketleriyle yazması gerekiyordu. Artık oradan bir adım daha öndeyiz. Columbia Üniversitesinden araştırmacılar, beyin dalgalarını arayüz sayesinde seslendirmeyi başardılar. Yani arayüzler, beyin dalgalarınızı inceleyerek düşüncelerinizi seslendirebilecek seviyedeler.
Başka bir deneyde ise beşerler ortasında bir çeşit beyin-beyin arayüzü oluşturularak insanların gerçek vakitli irtibat kurup bir vazifesi çözmeleri istendi. BrainNet (Beyin Ağı) denilen bu sistemde denekler bilgisayarlara bağlıydı ama fizikî olarak birbirinden kilometrelerce uzaktalardı. Deney muvaffakiyetle sonuçlandı. Denekler birbirleriyle irtibat kurdular ve Tetris gibisi bir oyun oynadılar.
Deneyin sonuçları epey etkileyici değil mi? İki insanın beyni, zihnindeki fikirleri ve hisleri birbirleriyle paylaşmak için bir irtibat kanalı oluşturuyor. Deney yalnızca üç bireyle yapıldığı için büyük sonuçlar bağlanamasa da birinci olması açısından kıymetli.
Tüm bu çalışmalar aslında düşünceleri okumanın mümkün olduğunu gösteriyor. Lakin, bu teknolojinin kullanımı çok yeni olduğundan, şimdi tam olarak ne kadar yanlışsız ve emniyetli olduğu konusunda birçok soru işareti bulunuyor.
