Böcekleri Düşününce ya da Fotoğraf Görünce Neden Kaşınırız?

Böcekler bazıları için bakması, düşünmesi, görmesi katlanılamaz, rahatsız edici canlılar. Ama barışmamız gerek zira ortada büyük bir gerçek var; her yerdeler! Şayet siz de benim üzere böcek sözünü duyunca bile meczup üzere kaşınmaya başlıyorsanız, bunun neden olduğunu da merak etmiş olabilirsiniz. 

Bu bahiste şimdiye kadar pek çok araştırma yürütülmüş. Her araştırmadan mevzuyu farklı açıdan ele alan türlü sonuçlar çıkarılmış. Biz de bu araştırmalara göz atarak bu durumun gerçek olup olmadığına ve muhtemel nedenlerine bir bakalım…

Öncelikle, şayet siz de böcek fikriyle bile kaşınıyorsanız, korkmayın, delirmediniz

Bu durum herkese birebir şeyi yaşatmadığından, bir arkadaşınızın yanında böcek fotoğrafı görüp kaşınmaya başladıysanız abarttığınız ya da ‘salladığınız’ tarafında enteresan reaksiyonlar görmüş ve kendinizi sorgulamış olabilirsiniz. Lakin korkmayın, bu durumun gerçek olduğunu kanıtlayan bir sürü araştırma var.

Örneğin böceklere ya da kaşınmaya dair görsel uyaranların tesirini araştırmak için Liverpool John Moores Üniversitesi’nden bilim insanlarınca gerçekleştirilen bir araştırmada iştirakçilere pire, karınca, kelebek, cilt üzerinde hareket eden türlü böcekler, cilt hastalıkları, bir böcek ısırığının kaşınması ve sağlıklı cilt üzere çok sayıda görsel gösterildi. Bu görsellere verilen reaksiyonlar ve düzeyleri ölçümlenerek elde edilen sonuçlar böcek, kaşıntı üzere manzaraların kaşınma dürtüsünü tetiklediğini kanıtladı.

Bu durumun beyin aktivitesini nasıl etkilediğini görmek için Hull Üniversitesi’nden ve Sussex Üniversitesi’nden bir küme araştırmacının gerçekleştirdiği bir başka çalışmada ise yerde yürüyen karıncalardan bir kişinin kendisini kaşımasına kadar geniş aralıkta birçok imaj tekrar iştirakçilere gösterilerek beyin aktiviteleri incelendi. Elde edilen sonuçlar, bu cinsten imgelerin beyinde ortak aktivitelerle sonuçlandığını gösterdi. Yani bir kişi bu imgeleri izlediğinde beyni hakikaten de kaşınmayı tetikleyecek sinyaller üretiyordu. 

Tamam, bu durum gerçek. Düzgün de neden oluyor?

Bu mevzuda bilim insanlarının farklı açıklamaları var. Pennsylvania Üniversitesi’nden sinirbilimci Dr. Wenqin Luo, bu durumu geçmişimizde yatan ve kaşıntıyı tetikleyecek anılara bağlıyor. Şayet böceklerle aranızda beğenilen olmayan bir mazi varsa, böceğe ya da kaşınmaya dair görsel ya da işitsel olarak uyarılmalar kaşıntı hissetmenize neden olabilir. 

Bir öbür açıklama ise Minnesota Üniversitesi’nde bir sinirbilimci olan Dr. Glenn J. Giesler Jr. tarafından yapılmış. Ona nazaran cildimiz sürekli olarak kaşıntı hissi yaratacak bir şeyler deneyimliyor olabilir fakat eşiği düşük olanları fakat kaşıntıyı düşündüğümüzde ya da tetikleyecek bir şey gördüğümüzde fark ediyor olabiliriz. Yani kaşıntının eşiği, düşündüğümüzde düşerek fark edilir oluyor olabilir.

Bu durumun neden kimi insanlarda olurken bazılarında olmadığı ise en düzgün Luo’nun bakış açısıyla açıklanıyor. Ona ve yürütülen farklı pek çok araştırmaya nazaran, eğer böceklerle problemli bir geçmişiniz yoksa, düşündüğünüzde ya da gördüğünüzde kaşınmanıza da gerek yok…