NASA’nın yaklaşık 5 yıldır üzerinde çalıştığı DART projesi, dün birinci testini muvaffakiyetle tamamladı. Lakin şöyle bir nokta var; DART’ın maksat aldığı Dimorphos asteroidi, 160 metrelik bir çapa sahipti. Yani gökyüzünde dolaşan binlerce devasa meteoru düşündüğümüzde Dimorphos küçük sayılabilecek bir vazife.
Gezegenimize bahsettiğimiz kadar büyük bir meteorun çarpması bize imkansız üzere geliyor olsa da bununla ilgili sayısız araştırma mevcut. Çünkü Dünya yüzeyine her yıl binlerce meteor düştüğü biliniyor. Bu sebeple de bir savunma sistemine sahip olmamız, yaklaşan bir gök taşının yörüngesini değiştirebilmemiz epey kıymetli.
Dünya’ya çarpma ihtimali olan birkaç gök taşı var.
Bunlar içinde bilinen en büyük asteroidlerden biri: Bennu. Yaklaşık olarak 525 metrelik bir çapa sahip olan Bennu’nun 2100’lü yılların sonuna yanlışsız Dünya’ya en yakın pozisyonda olması bekleniyor. Gezegenimizin yer çekiminin asteroidin yörüngesini etkilemesi durumunda ise Bennu Dünya’ya çarpabilir.
Son çalışmalara nazaran anlattıklarımızın gerçekleşme ihtimali 2100-2200 yılları ortasında 2700’de 1, 2300’lü yıllarda gerçekleşme ihtimali ise 1750’de 1 olarak görülüyor. Bize ufak bir ihtimal üzere gelse de bilim dünyası bu mevzuyu ziyadesiyle ciddiye alıyor.
Bennu, Dünya’ya çarparsa…
Böyle bir durumda dinozorları yok eden gök taşı üzere bir tesir görmeyiz. Bunun en önemli sebebi; Bennu’nun ünlü Chicxulub gök taşı kadar büyük olmaması. Fakat doğal ki hiçbir tesiri olmayacağı manasına gelmiyor.
Yaşanabilecek muhtemel bir çarpışma halinde 1,1 milyar tondan fazla TNT patlamış üzere bir tesir görülebilir. Bu da bölgesel olarak büyük bir yıkıma sebep olabilir. Yani çok fazla yapı yerle bir olabilir, hayvanlar ve beşerler ziyan görebilir. Hatta birçoğu hayatını kaybedebilir…
‘Dinozorların jenerasyonunu tüketen meteor’ olarak nam salmış Chicxulub Dünya’ya neler yapmıştı?
Dinozorları öldüren şey, başlarına düşen devasa meteor sonucu ezilmeleri değildi. Birçoğu bu formda de ölmüş olabilir lakin meteor daha büyük sıkıntılar yarattı. Örneğin; denizin bir anda çekilip devasa tsunamilerle birlikte geri gelmesi üzere. Lakin en büyük sorun bu da değildi.
Yapılan araştırmalara nazaran dinozorların ölmesine sebep olan en büyük şey gök taşının büyük birçoklarının sülfürden oluşmasıydı. Hakikaten Chicxulub Dünya’ya çarptıktan sonra büyük bir sülfür gazı patlaması yarattı. Gazın havaya karışması sonucu ise hava sıcaklığının donma düzeyine kadar düştüğü varsayım ediliyor. Aynı vakitte da meteorun saldığı gazlar sonrası asit yağmurlarının görüldüğü düşünülüyor. Bilim beşerlerine nazaran dinozorların kuşağı işte bu türlü tükendi.
Benzer bir meteor bugün Dünya’ya çarpsa ne olur?
Chicxulub isimli gök taşının yaklaşık 10-15 km çapında olduğu iddia ediliyor. Yani yaklaşık olarak 9 km yüksekliğindeki Everest dağına yakın bir büyüklüğe sahipti. Benzeri bir meteor, Dünya’ya birinci çarptığı anda büyük bir kısmı parçalanacak ve devasa bir krater oluşmasına sebep olacaktır. Lakin burada birkaç değerli nokta var. Gök taşının hangi unsurdan oluştuğu üzere. Çünkü Dünya’ya çarptığı ve parçalandığı anda içindeki tüm mineraller dışarıya çıkacak ve havaya karışması kaçınılmaz olacaktır. Alışılmış bu öteki tesirlerinin yanında biraz daha sönük kalabilir.
Hiçbir ziyanlı mineral içermiyor olsa bile hem çarpmanın tesiriyle hem de meteorun parçalanmasıyla birlikte kilometrelerce büyüklükte bir alana toz bulutu yağacaktır. Bununla birlikte meteor daha yeryüzüne düşmeden atmosfere girdiği üzere yanmaya ve parçalanmaya başlar. Yani tüm bu felaket senaryoları meteor Dünya’ya düşmeden evvel başlayacaktır. Etrafından savrulan yanan parçacıklar, önlenmesi güç büyük yangınlara sebep olurken; çarpmanın tesiriyle büyük tsunamiler, asit yağmurları ve ani sıcaklık değişimleri yaşanması da epey yüksek bir ihtimal. Gök taşının düştüğü konum da ziyadesiyle kıymetli olmakla birlikte günümüz teknolojisiyle bile bu türlü bir patlama sonrası hayatta kalmamız epey güç.
500 km çapında bir gök taşı ise işleri çok daha fazla değiştirebilir.
Discovery Channel’ın 2008 yılında paylaştığı görüntüye nazaran, 500 km çapındaki gök taşı tüm gezegeni yok edebilecek yangınlara sebep olabilir. Hakikaten gök taşı atmosfere girdiğinde yanmakla birlikte küçük kesimlere da bölünecektir.
Gök taşından kopan küçük sayılabilecek bu modüller, Dünya’nın üzerine yağarak gezegenimizi alevler içinde bırakır. Yangından kaçsak bile, bu saatten sonra uzun müddet hayatta kalmamız neredeyse imkansız olacaktır.
Peki NASA’nın DART projesinde olduğu üzere devasa bir gök taşının yörüngesini değiştirebilir miyiz?
DART projesinde amaç alınan Dimorphos asteroidi epeyce küçük bir vazifeydi. NASA, mevzuyla ilgili yaptığı açıklamalarda şu an için daha büyük bir asteroidin yörüngesini değiştirmek için kâfi teknolojiye sahip olmadıklarını açıkladı. Lakin DART’ın başarılı olması bu teknolojinin gelişmesi ve Dünya’ya büyük ziyanlar verebilecek asteroidlerin durdurulması için ilk adım olarak görülüyor.
NASA’nın neredeyse bir buzdolabı büyüklüğündeki uzay aracı DART, bu türlü bir gök taşını hedeflediğinde vücudumuza çarpan sinek üzere tesir yaratacaktır. Dinozorları yok eden Chicxulub üzere bir meteoru durdurmak için en az 56 DART’a gereksinimimiz var. Lakin bu yapılsa bile devasa gök taşı, yörüngeden çıkmayabilir. Daha tesirli sonuçlar alınması ve daha büyük meteorları yok etmesi için gereken elektrik ve güç kaynakları da epey fazla. Hiçbir bilim insanı, şu an için daha büyük ve daha fazla DART’ın bile bu türlü bir gök taşını engelleyip engelleyemeceğini tam manasıyla ön göremiyor.
Konuyla ilgili çalışmalar ve araştırmalar sürerken NASA’nın misyonunun başarılı geçmesi, birçoğumuzda bilim kurgu sinemalarından alışık olduğumuz senaryoları görmeyeceğimize dair umut oldu. Pekala gezegenimize yaklaşan devasa bir meteor olsa ve yapabileceğiniz son bir şey olsaydı siz ne yapardınız?
Kaynaklar: National Geographic, Science Focus, NASA, Mint, How Stuff Works
Görsel kaynakları: WallHere
NASA’nın DART vazifesiyle ilgili ayrıntılara buradan ulaşabilirsiniz:
Gök taşının ne olduğuna buradan bakabilirsiniz:
