Peki akciğere yiyecek kaçınca ne oluyor? Yiyecekler orada kendi kendine yok oluyor mu yoksa alınması mı gerekiyor? Göğüs hastalıkları uzmanına da danışarak hazırladığımız içerikte yiyeceklerin akciğerde kalıp kalmadığını, kalırsa hangi durumların ortaya çıkabileceğini ele aldık.
Yemek yerken gülen ve yiyeceği teneffüs yoluna kaçan yetişkinler bu durumu öksürerek atlatabilse de bilhassa çocuklar ve birtakım rahatsızlıkları olan şahıslar için bu durum o kadar kolay değil.
Yiyeceklerin nasıl akciğere çekildiğini ve buna nelerin sebep olduğunu öğrenirken tıpkı vakitte belirtileri ile tedavisini de inceleyebilirsiniz. Unutmayın, başımıza ne vakit ne geleceği muhakkak değil. Bilhassa her gün sistemli aralıklarla beslendiğimizi düşünürsek aspirasyon ihtimali epey mümkün.
Yiyeceklerin ağızdan sonraki seyahati nasıldır?
Yiyecekler yutulduktan sonra evvel ağızdan boğaza, oradan da yemek borusu yoluyla mideye iner. Yiyeceklerin bu seyahati, geçtiği yerlerdeki kasların hareketi ile gerçekleşir. Lakin kimi durumlarda yiyeceklerin istikameti değişir ve yemek borusundan mideye geçmek yerine ses telleri aracılığıyla teneffüs yoluna gerçek sarfiyat. Bu duruma ise tıpta “aspirasyon” denir.
Yiyecekleri yuttuktan sonra teneffüs yoluna kaçan hususlar, akciğere inerek önemli komplikasyonlara neden olabilir.
Sağlıklıysanız, bağışıklık sisteminiz güçlü ise ve kimi yutma bozukluklarınız yoksa bu olaydan ötürü rastgele bir komplikasyon yaşamaz, öksürerek yiyeceği çıkarabilir yahut midenize gönderebilirsiniz. Fakat aspirasyon, kimi vakit hayatı tehdit edici ve acil bir durum hâline gelebilir.
Aspirasyon çoklukla kimlerin başına gelir?
Yiyeceklerin akciğere kaçması, çocuklarda daha sık görülen bir durumdur. Amerika Birleşik Devleti bilgilerine nazaran aspirasyon hadiselerinin %80’i 15 yaş altındaki çocuklarda görülür. 15 yaş altında en sık görülen yaş aralığı ise 0-3’tür. 1 yaş altı bebek ölümlerinin sebebi arasında da birinci sırayı aspirasyon alır. Türkiye’de ise aspirasyon, bebeklerde ikinci mevt sebebidir.
1 ve 2 yaş ortası çocuklarda bu olayların pik yapmasının en önemli sebepleri; kendi başlarına hareket edebilme yetisinin az olması, etrafını ve cisimleri tanımak için ellerine aldıkları her şeyi ağızlarına götürmesi, hareket ve duyu sistemlerine tam hâkim olamamaları, en gerideki dişlerinin olmaması yahut tam çiğneyememeleridir.
Batı ülkelerindeki çocuklarda aspirasyona yol açan yiyeceklerin başında fıstık gelir. Güneydoğu Asya ve Çin’de kemik parçaları; Yunanistan, Mısır ve Türkiye’de ay çekirdeği ile kabak çekirdeği akciğere kaçan yiyeceklerin birinci sırasındadır.
Erişkinlerde görülme sıklığı ise 100 binde 0,66 civarındadır. Yabancı cisim aspirasyonunun sebepleri ortasında alkol ve uyuşturucu kullanımı, psikiyatrik bozukluklar, hudut sistemini baskılayan ilaçlar, kas ve hudut hastalıkları ile nörolojik defisit sayılabilir.
Trakeostomi yahut ses protezi kullananların da akciğere yemek kaçırma mümkünlüğü yüksektir. Erişkenlerdeki bu duruma değişik bir bilgi de ekleyelim. Yiyeceklerin yanı sıra aspirasyon durumunun yaşanmasına neden olan şeylerin başında başörtüsü iğnesi yer alır.
Yutmakta zorlanıyorsanız yahut boğazınızda bir rahatsızlık hissi varsa aspirasyon durumu ile karşı karşıya kalmış olabilirsiniz.
Aspirasyonun birtakım belirtileri vardır. Yemek yerken boğulma esasen kendini belirli eden en önemli belirtilerden biridir. Güçlü öksürük, yutma zahmeti, yemek yeme esnasında gerilim, kilo kaybı ve akciğer iltihaplanması aspirasyonun habercisidir. Fazla ölçüde tükürük birikmesi, mide ekşimesi, göğüste rahatsızlık hissi, çiğnemede zahmet de bu durumun belirtisidir.
Aspirasyonun önemli belirtilerinden biri de zatürredir.
Akciğerlerin yabancı unsura reaksiyon vermesi nedeniyle iltihap oluşabileceği üzere enfeksiyon sebebiyle zatürre de gelişebilir. Bilhassa astım ve amfizemi hastası olanların zatürreye yakalanma riski daha fazladır. Bağışıklık sistemi zayıf, yaşlı ve sigara içen şahıslar de aspirasyona bağlı zatürreye daha hassastır.
Critical Deva Medicine mecmuasının 2011 yılında yayımladığı bir makalede, aspirasyonun yoğun bakım ünitesinde meydana gelen zatürrenin esas nedenlerinden biri olduğu belirtilir.
Yiyecek, akciğere kaçtıysa ne yapılmalı?
Durumun çabucak fark edilmesi yahut belirtilerin çoğalması sonucunda tabibe başvurmak hayli kıymetlidir. Yiyeceğin akciğerde kalması enfeksiyon üzere bir dizi problemlere yol açabileceğinden çıkarılması için gerekli tekniklerin izlenmesi gerekir. Teşhis konulması için ise hastanın muayene edilmesinin akabinde röntgen yahut BT çekilebilir. Lakin akciğer grafisi olağan olsa bile semptomlardan ötürü kuşku devam ediyorsa bronkoskopi yapılır.
Kameralı ince bir tüpün boğazdan sokulması usulü olan bronkoskopi, kaçan yiyeceğin çıkarılmasında da kullanılır. Bronkoskopi ile ilk yabancı cisim çıkarılması da 1897 yılında yapılmıştır. Günümüzde hala tesirini sürdürür.
Balgam testleri, baryum yutma testi ve endoskopi ile yutma testinin yapılması da aspirasyonun teşhis ve tedavisinde kullanılan metotlar ortasında.
Aspirasyon kaynaklı zatürre oluşmuşsa da iltihap tedavisi için ilaç kullanılabilir, birtakım durumlarda hastaneye yatış gerçekleşir.
Ciddi komplikasyonlara yol açabileceği için yemek yeme esnasında dikkatli olmakta yarar var. Küçük lokmalar yemek, çiğnerken gülmek yahut konuşmaktan uzak durmak gerekir. Bilhassa 4 yaş altı çocuklara kuru yemiş üzere sert yiyecekler verilmemeli, bu yiyecekler yalnızca ezilip öteki bir yiyeceğin içine eklenerek verilmelidir. Yiyecekle, koşup oynamaması ve dik durumda yemek yedirilmesi de çocuklarda dikkat edilmesi gereken mevzular.
