“Fosil” sözünü çoğunlukla duyuyoruz. Gerek haber kanallarında, gerek toplumsal medyada bu söz sıklıkla karşımıza çıkıyor. Temelde bu sözün ne manaya geldiğini bilsek bile, aslında fosiller hakkında bilmediğimiz pek çok şey bulunuyor. Bugün bahsimiz, hakikaten merak uyandıran, geçmişten günümüze büyük izler bulmamızı sağlayan fosillerle ilgili bilgiler. Fosiller nedir, fosilleri araştıran insanlara ne denir üzere soruları merak ediyorsanız, aşağıdaki bilgileri okuduğunuzda fosiller hakkında çok daha fazla bilgiye sahip olacaksınız.
Fosilleri genel olarak özetlememiz gerekirse, bizi dünyamızın geçmiş ömürlerine götüren en bariz ayrıntılar diyebiliriz. Zira fosiller sayesinde geçmişte yaşayan ve günümüze kadar soyu tükenen pek çok canlıdan eserler görebiliyoruz. Günümüze kadar epey fazla fosil kaydı ortaya çıkarıldı. “Fosil” denildiğinde sadece dinazorlar aklımıza gelse bile, hususun derinlerine indiğimizde çok daha ziyadesiyle karşı karşıya kalabiliyoruz. Dilerseniz lafı hiç uzatmadan, okuduğunuzda hayli şaşıracağınız fosillerle ilgili bilgiler listemize geçelim.
Okuduğunuzda şaşıracağınız fosillerle ilgili bilgiler:
- Dinazor Fosilleri
- Dünyamızın her yerinde fosiller bulundu
- Kaka fosilleri
- Paleontolog
- Aslında Latince’den geliyor
- Ayak izleri
- Fosillerin detayları
- Fosiller bize ne ayrıntılar verebilir
- Fosilleşmek kolay bir şey değil
Fosiller denilince akla gelen birinci şey: Dinazor fosilleri
Evet, eminiz ki “fosiller” sözünü duyduğumuzda aklımıza direkt olarak dinazorlar geliyor. Geçmişte yaşayan ve günümüze gelmeden çok evvel soyları tükenen dinazorlar hakkında bu kadar bilgiye sahip olmamızı sağlayan şey en önemli fosillerdir diyebiliriz. Hatta fosiller sayesinde geçmişte yaşayan dinazorlara ilişkin epeyce fazla ayrıntısı öğrenebiliyoruz.
Günümüze kadar ortaya çıkarılan fosiller sonucunda, geçmişte dünyamızda yaşayan en büyük dinazorun büyüklüğü tam 34 metre olarak tespit edildi. Bu yükseklik, ortalama 5 katlı bir binadan daha yüksek diyebiliriz. Yani şayet günümüzde dinazorlar yaşasaydı, yapıların ortasında dolaşmaları hayli sıkıntı olabilirdi.
Dünyamızın her yerinde fosiller bulundu
Dünyamızda geçmişten kalan fosillere erişmek sıkıntı olmamalı. Zira dünyanın neredeyse tamamında geçmişten gelen fosil kalıntıları bulunuyor. Bu sayede dünyanın geçmişteki döngüsüne dair birçok bilimsel data de ortaya çıkarılıyor. Fosillerin her kıtada bulunması, kıtalara nazaran geçmişte ömrün nasıl olduğunu da ortaya çıkarıyor.
Fosillerin nerelerde bulunduğuna kolay bir örnek vermek gerekirse, dünyanın en büyük dağı olan Everest Dağı’nın bile doruğunda fosillere rastlandı. Dağın doruğunda bulunan fosiller, deniz canlılarına aitti.
Yalnızca canlılara ilişkin değil, kaka fosilleri de bulunabilir
Evet, sadece geçmişte yaşayan canlılar değil, o canlıların dışkılarına ilişkin fosiller de bulundu. Tüm bu fosiller bir ortaya getirildiğinde ise dünyamızın geçmişi hakkında çok daha net bilgiler ortaya çıkarılabildi. Fosiller ortasında bulunan kaka fosillerine koprolit denir.
Bilim adamları, geçmişten gelen koprolitler ortasında farklı dinazor çeşitlerine ilişkin fosillerde buldular. Emin olmalısınız ki, onlara ilişkin fosiller sadece bir kakadan çok daha fazla.
Gelelim fosilleri araştıran insanlara: Paleontolog
Fosilleri araştıran ve inceleyen insanlara kısaca bilim adamı diyebiliyoruz. Hatta haber akışlarında bile bir fosil haberinde Paleontolog yerine sıklıkla “bilim adamı” unvanı kullanılır. Lakin fosilleri inceleyen ve araştıran bir meslek kısmı bulunuyor. Bu meslek kısmı ile ilgilenen insanlara Paleontolog deniliyor ve en temel misyonları geçmişten gelen fosiller ile ilgili daha fazla bilgiye ulaşarak, geçmişten günümüze daha fazla bilgi taşıyabilmek.
Fosiller üzerinden geçmişe dair bu kadar net kanılar ortaya koyabilmek, dışarıdan bakıldığında hakikaten güç bir iş üzere duruyor. Lakin eminiz ki, geçmişten günümüze kalan fosilleri inceledikçe yeni şeyleri ortaya çıkarmak epey keyif verici bir mesleklerden bir tanesi olabilir.
“Fosil” sözünün köklerine inmek gerekirse: Aslında Latince’den geliyor
Fosil sözünün ne manaya geldiğini kabaca biliyoruz. Lakin bu sözün hangi lisandan geldiğini ve o lisanda aslında nasıl telafuz edildiğini ne yazık ki bilmiyoruz. “Fosil” sözü, temele indiğimizde Latince’den geliyor. Söz, bu lisanda kazılmış manasına geliyor ve aslında “fossus” sözünden türüyor.
“Fosil” sözü TDK’da ise “Geçmiş yer bilimi vakitlerine ait hayvanların ve bitkilerin, yer kabuğu kayaçları içindeki kalıntıları yahut izleri, müstehase, taşıl” manasını taşıyor.
En merak uyandıran ayrıntılardan bir tanesi ise ayak izleri
Geçmişte yaşayan canlılara dair fosiller ile birtakım ayrıntıları öğrenebildiğimizi söylemiştik. Hatta bunlardan bir tanesi de kaka demiştik. Fosillere ilişkin öteki garip ayrıntılar ise ayak izleri. Geçmişten günümüze fosilleşen ayak izlerini incelediğimizde, hakikaten epeyce büyük ayaklar ile karşı karşıya kalıyoruz. Kimi ayak izleri farklı canlılara ilişkin olurken, kimi ayak izleri ise insanlara ilişkin üzere duruyor. Kimi ayak izleri büyük olmakla birlikte, kimileri ise olağandan epey uzun bir görünüme sahip.
Fosiller ziyadesiyle bariz ayrıntılar değillerdir
Etrafta hayli eski bir kemik bulduğunuzu varsayalım. Buna çarçabuk “fosil” diyemezsiniz. Zira fosiller, günümüzde bu kadar kolay bir biçimde karşılaşılan şeyler değillerdir. Geçmişten gelen izler vakitle gömülerek mineraller haline geliyor. Daha sonrasında ise vakitle ortaya tortul kayalar çıkıyor. Bu kayalar farklı biçimlerde olabiliyor.
Tortul kayalar içerisinde epey fazla fosil ile karşılaşabilmek mümkün. Bu kayalar daha çok kum, çamur ve bunlarla birlikte küçük kaya parçacıklarının bir ortaya gelmesi sonucunda ortaya çıkar.
Toparlamak gerekirse, fosiller bize ne üzere ayrıntılar verebilir?
Fosiller, ortaya sandığınızdan çok daha fazla detay çıkarabiliyor. Yani bir fosil bulunduğunda onun hangi canlıya ilişkin olduğunu bulmaktan çok daha fazla şeyler ile karşılaşabiliyoruz. Mesela, geçmişte yaşayan bir canlıya ilişkin fosil bulunduğunu farz edelim. O canlının nerede yaşamış olabileceği, nasıl öldüğü, kaç yaşında olduğu üzere ayrıntılar ortaya çıkarılabiliyor. Hatta, canlının ne yediği bile fosiller sayesinde belirlenebiliyor. Yani fosiller, geçmişten günümüze gelebilen kolay mineraller olarak sadeleştirilemez diyebiliriz.
Fosilleşmek o kadar kolay bir şey değil
Bu kadar ayrıntı çıkarılıyorsa, o vakit fosilleşmekte daima olan bir şey mi diye düşünebilirsiniz. Lakin elbette sandığınız üzere değil. Örneğin, hayvanlar öldükten sonra kemikleri epey süratli bir halde ayrışır. Bu nedenle fosil ortaya çıkmaz. Yani her ölen canlının fosili, gelecek yıllarda kolay bir biçimde bulunamayabilir. Fakat şayet öldükten kısa bir müddet sonra onları toprağa gömerseniz ve ufakta olsa oksijen girişini sağlarsanız, fosilleşme ihtimallerini daha da yükseltmiş olursunuz.
Sizler için epey merak uyandıran fosillerle ilgili bilgiler listemiz bu kadardı. Fosiller hakkında üstte okuduklarınızda dahil olmak üzere, öğrenebileceğimiz hayli fazla ayrıntı bulunuyor. Zira geçmişte yaşayan kimi canlılar, günümüze nazaran epey farklı özelliklere sahip. Farklı görünüşleri, ömür alanları ve besin kaynakları bulunuyor. Sizler fosiller hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda bizlerle paylaşmayı unutmayın.
