Sera gazları Dünya’nın ısınmasına nasıl katkıda bulunur? Atmosferdeki sera gazları Dünya’dan yayılan ısıyı evvel soğurur, akabinde tekrar yayar. Böylelikle, yeryüzünden uzaya yanlışsız yayılan ısının bir kısmını geri yansıtarak, sera etkisi yapar ve Dünya’nın daha sıcak olmasını sağlarlar. Birebir çeşit iki atomdan oluşmayan rastgele bir gaz molekülü, kızılötesi ışığı yani ısıyı soğurup tekrar yayabilir. Münasebetiyle atmosferdeki su buharı, metan, karbondioksit, karbonmonoksit, azot monoksit, azot dioksit ve ozon üzere aynı tıp iki atomdan oluşmayan tüm gazlar sera gazıdır. Atmosferimizin %99’unu oluşturan azot ve oksijen gazlarıysa sera gazı değildir.
Günümüzde Dünya’nın ortalama yüzey sıcaklığı hızla artıyor. Global ısınma olarak isimlendirilen bu durum insan aktiflikleri sebebiyle atmosferdeki karbondioksit ölçüsünün çok artmasından kaynaklanıyor. 20 bin yıl evvel Amerika, Avrupa ve Asya kıtalarının kuzey kısımları buzullarla kaplıyken atmosferdeki karbondioksit derişimi 180 mg/L idi. Sanayi ihtilalinden evvel ise bu paha 280 mg/L’ye çıkmıştı. Bugünse yaklaşık 415 mg/L civarında ve artmaya devam ediyor. Pekala ya global ısınma tam olarak nedir? Neden oluşur? Basitçe anlatmaya başlayalım ve global ısınmayı durdurmaya çalışalım.
İçindekiler
En temelden başlayalım, global ısınma nedir?
Karbondioksit, karbonmonoksit ve gibisi öteki sera gazlarının atmosferde toplanması ve dünya yüzeyinden yansıyan güneş ışınlarının hatta radyasyonunun emilmesini sağladığında küresel ısınma meydana gelir. Bu sayede yansıması ve dünyadan ayrılması gereken güneş ışınları ve radyasyonu dünyada kalarak dünyanın ısınmasına sebebiyet verir. Bu ortada bu bahsettiğimiz sera gazlarının ısınma üzere tesirlerine de sera tesiri denir.
Peki global ısınma neden oluşur, nedenleri nelerdir?
- Aşırı avlanma
- Sanayileşme
- Çiftçilik
- Tüketicilik
- Petrol sondajları
- Enerji santralleri
- Atıklar
- Ormansızlaşma
- Fosil yakıtlar
Balıklar insanların ana protein kaynaklarındandır. Balıkları çok tüketmemiz nedeniyle artık deniz ömründe eksiklikler yaratmış ve okyanus çeşitliliğinde büyük bir eksikliğe neden oluyoruz. Endüstrileşme de bu listede yer alıyor zira kullanılan kimyasallar ve gereçler yalnızca atmosferi değil, altındaki toprağı da kirletiyor. Çiftçilik ise en önemli sıkıntılarımızdan biri olacak zira beslediğimiz hayvanlar çok fazla metan gazı üretiyor. Ayrıyeten harcadıkları bitkisel alanlar da eforu.
Fosil yakıtlar, petrol sondajları, ulaşımda kullanılan yakıtlar ise bu süreçte iklim değişikliğine katkıda bulunur zira kullanımında ortaya çıkan gazlar atmosfere yayılır, ayrıyeten yırtıcı ömür ve etraf için de ziyadesiyle toksik yani zehirlidir. Beşerler kullandığı ambalaj ölçüsünün haddi hesabı yok, günümüzdeki pek çok eser, atık ve ambalaj geri dönüşümsüz bir halde üretiliyor. Bu unsurlar çözündüğünde atmosfere hatta tabiata zehirli gazlar yayıyor. Küresel ısınma artıyor.
Küresel ısınmanın dünyamız için tesirleri ve sonuçları nelerdir?
- Yüksek sıcaklıklar
- Kuraklık ve orman yangınları
- Tatlı suyun azalması
- Sel
- Deniz düzeyinin yükselmesine bağlı kıyı bölgelerinin sorunları
- Biyoçeşitlilik
- Topraklar
Bilim insanları her yıl global ısınmanın sonuçları hakkında daha fazla şey öğreniyor. Her geçen yıl, her geçen saat tahminen her geçen saniye bunun gezegenimiz üzerindeki yıkıcı etkisine dair yeni ispatlar elde ediyoruz. İklim değişikliğine bağlı olarak sıcak hava dalgaları, kuraklıklar, seller, kıtlıklar arttıkça artıyor. Beşerler her geçen gün daha çok acı çekiyor. Eriyen buzullar daha makûs su kıtlıklarına neden olacak. Yükselen deniz düzeyleri kıyı taşkınlarına yol açacak.
Ormanlar azalacak, yeni haşerelerle başbaşa kalacağız. Tüm bunlar tarıma ve balıkçılığa ziyan verecek. Mercan resifleri ve alpin çayırları üzere habitatların bozulması, birçok bitki ve hayvan çeşidinin neslinin tükenmesine neden olacak. Polen üreten yakup otunun çoğalması ve büyümesi, daha fazla hava kirliliğine yani patojenlere tahminen sivrisineklere elverişli şartlar sunacak. Alerjiler, astım ve bulaşıcı hastalık salgınları daha yaygın hale gelecektir.
Üstümüze düşenlere bakalım: Global ısınmayı önlemek için ne yapmalıyız?
- Öncelikle bu mevzuyu lisana getirerek insanları aydınlatın
- Evinizi yenilenebilir güçle donatın
- Yalıtım yaparak enerjiyi koruyun
- A sınıfı güç tüketen aygıtlar kullanın
- Su israfını azaltın
- Yiyebildiğiniz kadar yiyecek alın
- Daha âlâ ampuller takın
- Takılı fişleri çekin, açık kalan anahtarları kapatın
- Geri dönüşüme takviye verin
- Fosil yakıtları kullanmayın
2015 yılında 195 ülke global ısınmayı 2 derece santigrat ile sonlandırmayı amaçlayan Paris İklim Sözleşmesi’ne imza attı. Ülkeler bu mukavele ile atmosfere saldıkları karbondioksit ölçüsünü azaltmayı taahhüt etti. Dünya’nın daha fazla ısınması ve doğal dengelerin bozulmasını engellemek için bizimde atmosfere saldığımız karbondioksit ölçüsünü azaltmamız gerekiyor. Bu gayeyle yapılması gereken şeylerin başında kömür ve petrol üzere fosil yakıtların kullanımını azaltmak, güneş ve rüzgâr gücü üzere etraf dostu güç kaynaklarına yönelmek geliyor.
Bu ortada bilim insanlarımız iklim değişikliği için tonlarca grafik yayınlıyor ve lisana getiriyor ama pek bir tesiri olmuyor. Atmosfere saldığımız sera gazları yüzünden sera tesiri gitgide artıyor. Kimine nazaran ‘winter is coming’ üzere gelse de durum pek de o denli değil, zira bu sefer hem kış hem yaz birlikte bastırarak geliyor. 8 Ekim 2018 tarihinde yaklaşık 700 sayfalık bir rapor bile bunun için yayınlanmıştı. O denli sıradan bir rapor üzere düşünmeyin, 40 ülkeden 133 müellif toplanmış yaklaşık 6000 bilimsel makaleyi incelemiş, yetmemiş bir de tüm bu araştırmayı yaklaşık 1000 bilim insanına teyit ettirmişler.
Adına da 1,5 ⁰C Global Isınma demişler. Ha neden 1,5 bugünlerde aslında daha az değil mi diye soracak olursanız şöyle bir yanıt verebilirim: Son yüzyılda dünyanın ortalama sıcaklığı 1 ⁰C kadar yükseldi. Lakin bu durum varsayım ediliyor ki biz düşürmek istesek bile düşüremiyor olacağız hatta 2030 yılında ortalama sıcaklık 1,5 ⁰C artmış olacak. İşte bu raporun da anlatmak istediği şey şayet 12 yıl içerisinde sera tesirine yol açan gazların salınımını 2010’daki düzeyin yarısına düşürebilirsek ve 2050’ye kadar 0 emisyona ulaşabilirsek fakat o vakit bu ortalama sıcaklık artışını 1,5 ⁰C’ye sabitleyebiliriz.
Siz de global ısınma için tedbir almaya başlayacak mısınız? Yorumlarda aldığınız tedbirleri paylaşmayı ve sizin üzere okurları bilgilendirmeyi ihmal etmeyin!
