Mass Effect cihanı sahiden de inanılmaz ayrıntılara sahip, son derece düzgün kurgulanmış bir cihan. Biraz savlı bir giriş olacak tahminen fakat bilimkurgu istikametinden baktığımızda içerik kalitesi bakımından Star Wars evreninden aşağı kalan yanı olduğunu düşünmeyenlerdenim. Irkların birbirleriyle olan münasebetleri, galakside yaşanan sıkıntılar, mevcut teknolojik gelişimler, ardında farklı ideolojiler yatan çeşitli olaylar hakikaten de takip etmesi ve öğrenmesi keyifli bir arkaplan sunuyor bize.
Orta Dünya tarihini bilmeden de Shadow of Mordor’dan keyif alabilirsiniz, Darth Vader’ın ortaya çıkış öyküsünden habersiz olsanız da Rogue One’ı keyifle izlemiş olabilirsiniz, tıpkı formda Mass Effect tarihini bilmeden de Andromeda’yı yahut gelecekteki Mass Effect oyunlarını zevkle oynayabilirsiniz. Fakat işte bu mevzularda bilgi sahibi olmak emin olun bu isimlerden alacağınız keyfi kat kat arttırıyor. Zati bu ‘tarihçe’ yazılarındaki asıl maksadımız da bu; evvelki oyunları oynadıysanız unutmuş olabileceğiniz ayrıntıları hatırlatmak, oynamadıysanız oynamış kadar olmanızı sağlamak. Ayrıyeten Mass Effect: Legendary Edition öncesinde hafıza tazelemek istiyorsanız, hakikat yerdesiniz.
Yazımızda öncelikle Reaper’ların ortaya çıkışı, Rachni Savaşları, Krogan Ayaklanmaları üzere oyunlardan evvel meydana gelmiş olan büyük ve kıymetli olayları irdeleyeceğiz, sonra da oyunların kıssalarına birlikte göz atacağız. Kemerlerinizi bağlayın ve çokça spoiler’a hazır olun 🙂
Kapak fotoğrafında William Henry’nin (billpyle) hazırladığı hayran üretimi poster kullanılmıştır.
Mass Effect Külliyatında Neler Var
Mass Effect aslında yalnızca bildiğimiz üç oyundan ibaret değil. Kıssanın çeşitli kısımlarını anlatan 10 farklı çizgi roman ve şimdiye kadar yayınlanmış 4 roman (3 tanesi de yolda) da mevcut. Bu romanlar lisanımıza de çevrildiği için şayet bu kozmosa ilgi duyuyorsanız okumanızı katiyen öneriyorum. Çizgi romanları dışarıda tutarsak roman ve oyunların vakit çizelgesine nazaran sırası şu formda oluyor:
Yüzbinlerce Yıl Öncesine Gidiyoruz
Mass Effect cihanında Milat olarak kabul edilen tarih Kurulun kuruluşu ve akıllı ırkların Kurula elçi vermesiyle başlıyor. Hasebiyle burada yazacağım tarihler de MÖ ve MS olarak ikiye ayrılacak.
MÖ 1,000,000
Bu devirde Leviathan ırkı galaksiye büsbütün hakim, karşılaştıkları rastgele bir zeki ırkını çabucak esir alıyorlar ve onları müdafaa karşılığında haraca bağlıyorlar. Leviathan’lar kendilerini galaksinin en üstün ırkı olarak görüyor.
Kendilerine hizmet eden zeki ırkların vakitle sentetik ırklar yarattıklarına ve sıkıntılar yaşadıklarına şahit olan Leviathan’lar organik hayatı kalıcı olarak muhafaza altına almak için Catalyst isminde bir Yapay Zeka yaratıyor. Catalyst kendisine bir çok piyon yaratarak galaksideki genetik bilgileri bünyesinde toplamaya başlıyor.
Fakat sonra Catalyst Leviathan’lara ihanet ediyor, piyonlarını kullanarak Leviathan’ları katlediyor ve topladığı genetik malzemelerden birinci Reaper olan Harbinger’ı yaratıyor. Böylelikle Reaper’ların galaksideki zeki organik ömrü hasat etme döngüsü başlamış oluyor ve Reaper’lar galaksinin en korkutucu ırkı haline geliyor.
Catalyst bu hasatların verimliliğini arttırmak için cihanda mass relay (kütle rölesi) ağı inşa ediyor; bu sayede galaktik medeniyetler daha süratli gelişmeye başlıyor ve haliyle hasat vakti da daha erken geliyor.
MÖ 68,000 – 48,000
Prothean ırkı, geçmişteki zeki ırklardan birine ilişkin olan harabeler keşfediyor ve bu harabelerden elde ettikleri bilgilerle uzay seyahatinin ve kütle efekti teknolojisinin sırlarını öğreniyorlar. Böylelikle başşehri Citadel olan ve birbirine kütle rölesi ile bağlı galaktik bir medeniyet kuruyorlar.
Reaper’ların Citadel’de ortaya çıkmasıyla birlikte Prothean İmparatorluğu çökmeye başlıyor. Her ne kadar evvelki uygarlıklardan kalan harabelerde yapmış oldukları araştırmalar sonucunda Reaper’ların varlığından haberdar olmuş olsalar da bu hücuma hazırlıksız yakalanıyorlar. Prothean’lar ile Reaper’lar ortasındaki savaş birkaç asır boyunca sürüyor. Nihayetinde Reaper’lar gezegen gezegen dolaşarak Prothean’ları ve karşılaştıkları öteki zeki ırkları yok ediyor ve bir sonraki hasat döngüsünü beklemek üzere galaksiden ayrılıyorlar.
MÖ 13,000
Turian ırkı Palaven gezegeninde uygarlığının temellerini atıyor.
MÖ 1,900
Krogan ırkının gezegeni Tuchanka nükleer çağa giriyor. Gezegen boyunca yaşanan savaşlarda bu silahlar kullanılıyor ve sonucunda nükleer bir kış başlıyor. Bu parçalanma Krogan toplumunun birbiriyle daima savaş halinde olan bir çok klana bölünmesine neden oluyor.
MÖ 580
Prothean teknolojisini baz alarak ışıktan daha süratli seyahat etmenin yolunu keşfeden Asari ırkı kütle rölesi ağını incelemeye başlıyor ve bu rölelerin merkezindeki devasa Citadel uzay istasyonunu keşfediyor.
MÖ 520
Salarian ırkı da Citadel’i keşfediyor ve Asari ile diplomatik bağ başlatıyor.
MÖ 500 – 1
Citadel Kurulu kuruluyor (yaşasın!). Ortalarında diplomasi kurmuş olan Asari ve Salarian’lar Citadel’i kolonileştirmeye başlıyor ve Citadel Kurul liderliğinde galaktik toplumun merkezi haline geliyor.
Volus ırkı ile irtibat kuruluyor, ticaret odaklı bu ırkın da yardımlarıyla tüm galakside geçerli olan bir para ünitesine (Kredi) karar veriliyor ve tüm galaktik ekonomiler birbirine bağlanıyor. Kurul Volus’u Citadel’de elçilik kurmaya davet ediyor, fakat bu ırka Konsey’de koltuk verilmiyor.
Batarian ırkıyla birinci temaslar kuruluyor ve yüz yıl sonra da Citadel’e elçilik kurmaları sağlanıyor. Daha sonrasında Hanar ve Quarian ırklarıyla temas sağlanıyor ve yeni elçilikler kuruluyor.
1 – 300 Rachni Savaşları
Citadel’den çıkan bir keşif kümesi sıçrayış yaptıkları bir kütle rölesi sayesinde ileri derecede zekaya sahip böcek ırkı Rachni ile karşılaşıyor. Rachni savaşçı bir ırk ve bir anda galaksinin geri kalanına karşı savaş açıyorlar. Rachni Kraliçesi ile irtibat kurmak mümkün olmuyor zira zehirli dünyalarındaki yeraltı kovanlarına kimse giremiyor.
Rachni Savaşları sürerken Salarian’lar Krogan ırkı ile birinci teması kuruyor ve bu güçlü ırkı Citadel Kurulu için asker olarak kullanmaya karar veriyorlar. Krogan ırkı Rachni dünyasında bile hayatta kalabilecek derecede güçlü bir ırk, Rachni kovanlarına girmeyi başarıyor ve hem kraliçeleri, hem de yumurtaları yok ediyorlar. Galaksinin Rachni ırkından temizlendiği kabul ediliyor. Savaştaki katkılarından ötürü Kurul Krogan’lara üzerlerinde yaşayabilecekleri yeni bir gezegen veriyor. Tuchanka’daki ortamdan kurtulan Krogan nüfusunda patlama yaşanıyor.
300 – 700
Krogan ırkı inanılmaz biçimde yayılmaya başlıyor ve bir çok farklı gezegende kolonileşiyor. Bu ırkın bu kadar süratli biçimde büyümesi Citadel’de huzursuzluk yaratıyor ve bir tahlil düşünülmeye başlıyor. Bu esnada Salarian’lı Beelo Gurji Citadel Kurulu tarafından birinci Spectre olarak seçiliyor.
700 – 800 Krogan Ayaklanması
Krogan savaş lordları Citadel sonları içindeki öbür ırklardan da topraklar koparmaya başlıyor ve bunlardan biri de Lusia’daki Asari kolonisi. Kurul Krogan’lardan derhal geri çekilmesini talep ediyor lakin Krogan’lar bunu reddediyor. Spectre’ler Krogan altyapısına ikaz emelli bir atak düzenliyor ve böylelikle Krogan Ayaklanması başlıyor.
Bu esnada Citadel Kurulu Turian’larla birinci teması kuruyor ve galaksinin düzgünlüğü için onları da savaşta taraf olmaya ikna ediyor. Krogan’lar, Turian’ların birinci saldırısına çok şiddetli bir reaksiyon veriyor ve Turian kolonilerini kitle imha silahları ile yok ediyor. Hayatta kalan Turian’lar Krogan’ları ne kıymetine olursa olsun durdurmak için ant içiyor.
Krogan’ları durdurmak mümkün olmuyor zira savaşta sayıları azalsa da çok süratli üredikleri için yerlerine daima olarak yeni askerler geliyor. Bunun üzerine Salarian’lar tarafından yaratılan biyolojik bir silahın kullanımına karar veriliyor. Genophage ismindeki bu silah Turian’lar tarafından kullanılıyor ve tüm Krogan ırkının kısır olması sağlanıyor. Bir soykırım silahının tesirlerine maruz kalan Krogan nüfusu bir anda süratle kan kaybetmeye başlıyor. Böylelikle Krogan Ayaklanmaları sona eriyor ve Citadel’de Krogan’dan boşalan askeri kanadı Turian’lar dolduruyor. Ayrıyeten bu ayaklanmalardaki etkinliklerinden ötürü Turian’lara Konsey’de bir koltuk veriliyor.
1600
Terminus sisteminde birinci kere Collector’ların görüldüğüne dair raporlar geliyor. Citadel ise bu argümanların temelsiz ve rivayetlerden ibaret olduğunu belirterek görmezden geliyor. Gizemli Collector ırkı Omega 4 Rölesinin de ilerisinde yaşıyor ve bırakın Citadel uzayını, Terminus’ta bile daha evvel görülmemiş. Bu ırk karşılaştığı yeni ırklara “canlı örnekler” karşılığı teknolojik gelişimler sunan bir ırk. Örneğin bir düzine solak Salarian, sekiz çift Krogan ikizi üzere tuhaf istekleri oluyor.
1895-1921 Geth Savaşı
Quarian’lar tarafından ucuz personellik emeliyle yaratılmış olan Geth makineleri varlıklarının farkına varıyor. Quarian’lar Geth’lerin isyana kalkışabileceğinden korkarak onları ortadan kaldırmaya çalışsalar da Geth’ler efendilerine karşı koyuyor ve savaş başlıyor. Geth’ler tarafından Sabah Savaşı olarak isimlendirilen bu çatışmalar sonucunda Quarian’lar kendi gezegenlerinden kovuluyor. Geth’ler Quarian sistemlerinin dışına çıkıp Citadel’e yayılmak yerine kendilerini galaksinin kalanından soyutluyorlar. Citadel Kurulu Geth’leri yarattığı için Quarian’ları cezalandırıyor ve elçiliklerini kapatıyor.
Geth’ler varolan tüm Geth programlarını birebir anda çalıştırabilecek dev bir yapı inşa etmeye başlıyorlar. Geth uygarlığının uzun vadedeki emeli da işte bu, bu mega-yapı sayesinde ortak süreç kapasitelerini azamiye ulaştırabilecekler.
2125
Parnack gezegeninde zeki ancak uzaya çıkamamış bir ırk olan Yahg keşfediliyor. Citadel Kurulu diplomatik bağlantı başlatmak için çabucak gezegene elçiler gönderiyor ancak bu elçiler yabani Yahg tarafından katlediliyor. Bunun üzerine Kurul Yahg ile tüm irtibatı kesiyor ve Parnack gezegenini yasak bölge ilan ediyor.
2148 – İnsanoğlu Kütle Tesirini Keşfediyor
Beşerler Mars’ın güneyinde derinlere gömülmüş halde çok ileri düzeyde bir Prothean teknolojisi ile karşılaşıyorlar. Uzun vakit evvel soyu tükenmiş olan bu gelişmiş ırkın kalıntılarından yola çıkan beşerler kısa mühlet içinde kütle tesiri alanında ilerleme kaydediyor ve böylelikle ışıktan süratli seyahat etmenin yolunu öğreniyorlar. Artık Güneş sisteminde dolaşmak çocuk oyuncağı 🙂
Mars’ta bulunan data zulasından elde edilen bilgiler sayesinde Pluto’nun ayı Charon’un aslında Prothean teknolojisi olduğu, burada buzlar içinde bir kütle rölesi bulunduğu keşfediliyor. Röleyi kullanan birinci kaşif kümesi kendilerini 36 ışık yılı uzaklıktaki Arcturus’ta buluyorlar ve bunların büyük bir ağın modülü olduğu fark edilince insanların galaksi seyahati mümkün hale geliyor.
Dünya’daki on sekiz büyük devlet ortasında Systems Alliance muahedesi imzalanıyor ve Alliance insanoğlunun askeri ve keşif gayeli yüzü haline geliyor.
2151
Beşerler hudutlarını genişletmek için devasa bir askeri filo ve uzay istasyonları kuruyor; fakat Singapur Uzay Limanında meydana gelen bir kaza sonucu yüzlerce insan sıfır elementine maruz kalıyor. Bu kazadan sonra Singapur’da doğan çocukların %30’unda kanser görülüyor. O yıl doğan Kaidan Alenko ise biyotik potansiyele sahip oluyor.
Sonradan öğreniliyor ki cenin halinde sıfır elementine maruz kalan çocuklarda çok uzak bir ihtimal de olsa hudut sistemi farklılıkları görülebiliyor ve bu çocukların hudut sistemleri beyinden gelen elektrik ihtarlarına direkt reaksiyon veriyor. Bu çocuklar bu sayede biyotik yeteneklere sahip olabiliyorlar, fakat kalan çocuklar maalesef kanserden kurtulamıyor.
2154 – Shepard doğuyor
Adamım Shepard’ın doğumu iç ve dış elçiliklerde coşkuyla kutlanıyor 🙂 O yıl ikinci bir sıfır elementi kazası yaşandığını da ekleyelim. Sıfır elementine maruz kalan çocukların kimilerinde telekinetik yetenekler görülmeye başlanıyor.
2157 – Birinci Temas Savaşı
İnsanoğlu birinci sefer uzayda seyahat yapabilen bir öbür akıllı ırk ile karşılaşıyor: Turian’larla. Rachni Savaşlarının akabinde aktif olmayan kütle rölelerinin çalıştırılması galaktik kanunlarla yasaklanmış; insan kaşiflerin tam da bunu yapmaya çalıştıklarını gören Turian’lar bunu önlemek için atağa geçiyor. Birinci Temas Savaşı olarak isimlendirilen bu çatışmalar üç ay sürüyor.
Amiral Jon Grissom Arcturus İstasyonuna giderek Systems Alliance’ın düzenlemiş olduğu N7 eğitim programının birinci mezunlarını tebrik ediyor ve bilinmeyen bir uzaylı ırkının Shanxi kolonisindeki Alliance karakoluna akın düzenlendiğini açıklıyor.
Shanxi insanların bir uzaylı ırkına kaybettiği birinci gezegen oluyor. Bundan bir ay sonra İkinci Filo yola çıkıyor ve Turian’ları hazırlıksız yakalayarak gezegenden sürmeyi başarıyor.
Bunun üzerine Turian’lar insanlara karşı topyekun bir savaş hazırlığı başlatıyorlar ve bu durum Citadel Kurulunun dikkatinden kaçmıyor. Kurul arabulucu olarak devreye giriyor ve insanoğlu bu biçimde galakside inanılmaz büyük bir toplumun var olduğunu öğreniyor. Beşerlerle Turian’lar ortasında barış imzalanıyor.
Birinci Temas Savaşı’nın akabinde isimsiz bir manifesto yayınlanıyor beşerler ortasında. Bu manifesto insanlığı muhtemel uzaylı ataklarına karşı korumak ismine Cerberus isminde bir ordunun kurulmasını öneriyor. “Illusive Man” yani hayali bir adam tarafından yazıldığı argüman edilen bu manifesto kısa müddette unutuluyor ve insanlığın hayatta kalmasına odaklanmış olan Cerberus tertibi kapalılığını koruyor.
2159
Beşerler biyotiklerin potansiyelini fark ediyor ve yapılan çalışmalar sıfır elementinin ortaya çıkarılmasına ağırlaşıyor. Bu elemente maruz kalan çocukların %10’u biyotik güçlere sahip oluyor.
Bu sırada Saren Arterius, Spectre’lere katılan en genç Turian oluyor. Spectre’ler Citadel Kurulu tarafından kendilerine inanılmaz yetkiler verilmiş olan (ki buna galaksideki rastgele bir canlıyı öldürmek de dahil) özel casuslar. Kanunların üzerinde olan bu Spectre’ler tekrar de uygunsuz davranışlar sergilediklerine karar verildiği taktirde Kurul tarafından vazifeden alınabiliyorlar.
2162
Perseus Veil yakınlarındaki isimsiz bir gezegenin yörüngesinde gizemli bir artefakt keşfediliyor. Sovereign ismindeki bir artefaktın ileride nelere yol açacağından kimsenin haberi yok.
Bundan bir yıl sonra Alec Ryder’ın ikiz çocukları doğuyor.
2165
İnsanlık için büyük bir yıl! Galakside yayılmaya devam eden beşerler koloniler kuruyor ve karşılaştıkları öbür ırklarla ticari ittifaklar oluşturuyorlar. Bunun üzerine Kurul insan ırkının güç ve nüfuzunu resmi olarak tanıyor ve galaksinin politik ve ekonomik kalbi olan Citadel’de kendilerine elçilik tahsis ediliyor.
2171
İnsanların Skyllian Verge’deki yayılmalarına ses çıkarmayan Citadel Kurulunu protesto eden Batarian ırkı elçiliklerini kapatıp kendi gezegenlerine geri dönüyor ve bir anda haydut devlet haline geliyorlar.
Bu esnada biyotik olduğu öğrenilen Shepard’a L3 düzeyinde gelişmiş implantlar takılıyor.
Cerberus Dünya’da Papa 16. Clement’i zehirleyerek öldürüyor, yerine geçen Papa 14. Leo ise Cerberus’un mefkurelerine uygun fikirlerini halka yaymaya başlıyor.
Shepard, Kai Leng, Kaidan Alenko ve Ashley Williams Alliance’ın askeri kanadına katılıyor.
2176
Andromeda Galaksisini keşfetmek ve kolonileştirmek emeliyle çok sayıda ırkın bir ortaya geldiği özel bir teşebbüs olan Andromeda Initiative kuruluyor (Mass Effect: Andromeda’ya işte buradan giriş yapıyoruz).
2183
Beşerler ve Turian’lar birlikte Citadel Kurulunun spondorluğunda bir mühendislik projesine girişiyorlar ve ortaya prototip kapalılık sistemine sahip özel bir uzay gemisi olan SSV Normandy çıkıyor. Geminin komutasına David Anderson getiriliyor ve ikinci kaptan ise Kumandan Shepard oluyor. İşte birinci oyunumuz olan Mass Effect de tam olarak bu noktada başlıyor.
Sonraki Yazı: Mass Effect Tarihi – Kısım 2
Evrakımızın ikinci kısmında Mass Effect üçlemesinin üç oyununun da kıssalarını ayrıntılı biçimde hatırlayacağız.