Bazı rahatsızlıklar ya da yaşlılıkla birlikte kelleşmenin görülmesi kadın-erkek fark etmeksizin hayli mümkün. Lakin bizim değinmek istediğimiz mevzu, bu stil durumların dışında gelişen kelliklerle alakalı.
Peki erkek ve bayanı, saç yapısı noktasında ayırt edici kılan nedir ve kelleşen erkek sayısı bayanlara nazaran neden daha fazladır?
Aslında bu durum büyük oranda taşıdığımız genlerle alakalı.
Erkeklerde kelliğin daha fazla görülmesinden yola çıkan araştırmacılar, spesifik gen varyantlarını belirlemek için harekete geçti ve bunun sonucunda X kromozomunda bulunan AR geninin, kellik noktasında tesirli olduğu görüldü.
Muhtemelen ismini birinci sefer duyduğumuz bu gen; erkeklerin cinsel organlarının, sakallarının ve kalın seslerinin gelişiminde ve işleyişinde bir oldukça değerli bir rol oynar ve androjen reseptörü (AR) ismi verilen bir protein üretir.
Peki bu protein nasıl bir fonksiyona sahip?
Androjen resepörünün temel misyonu, erkeklik hormonları olarak isimlendirilen dihidrotestosteron (DHT) ve testosteron hormonlarını algılamaktır. Bedenimizdeki birçok organ ve hücre, içinde AR barındırır ve bu doğrultuda saç kökleri de bu protein ölçüsüne bağlı olarak etkilenir.
Testosteronun bir türevi olan DHT’nin saçlarımız üzerindeki tesiri, iddia ettiğimizden çok daha fazladır. Bu protein vakit içinde saç köklerinin küçülmesine ve bunun yanında saçların incelmesine neden olur.
Ayrıca genetik olarak kelliğe yatkın biriyseniz, şu an bu süreçten geçiyor ya da çok yakın bir vakitte geçecek olmanız epey olası!
Örneğin uzmanlar, Avrupa kökenli 12.806 erkeği kapsamlı bir çalışmayla izlemeye aldı ve araştırmanın sonucunda DHT geninin belli bir varyantını taşıyan bireylerin, bu yeniden sahip olmayanlara nazaran iki kat daha fazla kellik geliştirebileceğini ortaya çıkardı. Kısaca biyolojik olarak erkek olmak eşittir kellikle savaşmak.
Kromozom tarafından baktığımızda ise erkekler hepimizin bildiği üzere bir X kromozomunu annelerinden, bir Y kromozomunu da babalarından alır. Bu durum da kellikle münasebet olan genlerin, anne tarafından alınma ihtimalini daha da yükseltir.
Öte yandan bayanlar, her biri bir ebeveynden olmak üzere iki X kromozomu taşır.
Eğer bir X kromozomu kellikle alakalı olan geni taşıyorsa fakat öbür X kromozomu bu yeniden sahip değilse, o halde o X kromozomu kellik geninin tesirini göstermeyebilir. Özetle bu kalıtım modeli, erkeklerde görülen kelliğin neden onlarda daha yaygın olduğunu açıklığa kavuşturur niteliktedir.
Bir öteki yandan kellik genini taşıyan her erkek, bu durumdan muzdarip olacak diye bir şey elbette yoktur. Zira saç kaybı noktasında birçok gen işin içindedir ve saçların artma ya da azalma göstermesini bu genlerin kombinasyonları belirler.
Aslında bayanlar da DHT ve testosteron üretir lakin bu durum onları neden bu kadar çok etkilemez?
Çünkü genetikle bağlı olarak bayanlar, erkeklere oranla DHT ve testosteronu çok daha az ölçülerde üretir. Ayrıca bayanlarda saç köklerinin sağlıklı kalmasına katkı sağlayan östrojen ve progesteron hormonları, çok daha yüksek ölçüde bulunur.
Yani bayanlar büyük oranda, östrojen ve progesteron hormonlarının azaldığı menopozla birlikte kellikle yüzleşmeye başlayabilirler. Tüm bunların yanı sıra erkek ve bayan farkı olmaksızın, hormonal faktörlerin ve genetiğin büyük değişimlere yol açtığı yaşlanmayla saç dökülmeleri kaçınılmaz bir hal alır.
Yine stres, sigara ve alkol kullanımı, sıhhatsiz beslenme bedenimizde birçok olumsuzluk doğuracağı üzere kelleşmede de büyük bir rol oynar.
