Deneyler, küçük-büyük demeden her yaş kitlesine hitap eden, insana bilimsel bir gerçeği gösteren yöntemlerdir. Esasen hepimiz hayatımızda en az bir kez bile olsa deney yapmış yahut yapmaya çalışmışızdır.
İnsanda merak hissini daha da tetikleyen bu usul, aslında en tesirli öğrenme araçlarından biridir. Meskende kendi kendinize sıkıldıysanız yahut çocuğunuzla kaliteli bir vakit geçirmek istiyorsanız bu listeye bir göz atmanızda yarar var! Eminiz ki bu liste, bilime olan ilginizi arttıracak…
İlk olarak sütten bir plastik yapalım mesela!
Gerekenler:
- Bir bardak süt
- 4 çay kaşığı beyaz sirke
- Bir kase
- Bir süzgeç
Peki gelelim nasıl yapıldığına:
- İlk olarak sütü küçük bir tencereye dökün ve sıcak olana dek ısıtın (Bu basamakta sütü kaynatmamaya ihtimam gösterin).
- Daha sonra sütü, çıkardığınız kaseye dökün.
- Beyaz sirkeyi sütün içerisine ekleyin ve bir kaşık yardımıyla karıştırın.
- Şimdi geldik en eğlenceli kısma… Sütü süzgeçten geçirin ve süzgeçte kalan topaçları toparlayın.
- Oluşturduğunuz plastiğin soğumasını bekleyin ve soğuduktan sonra suda durulayın.
Nasıl gerçekleşti: Aslında yaptığınız şey “kazein” ismi verilen bir çeşit peynir. Sütteki proteinin sirkedeki asitle yansımaya girmesiyle ortaya bu küçük topakçıklar ortaya çıkıyor; bu olay, polimerizasyon yansıması olarak da biliniyor. Yani aslında yaptığınız şey tam olarak gerçek bir plastik değil ancak dokusu beşere plastik üzere hissettiriyor.
Yumurta kabuklarından kristal yapmak konutunuza başka bir hava katabilir:
Gerekenler:
- Dilediğiniz ölçüde pak yumurta kabukları
- Su
- Çözünebilir katılar: Sofra tuzu, kaya tuzu, şeker, kabartma tozu, deniz tuzu yahut boraks
- Isıya güçlü küçük kaplar
- Kaşık
- Gıda boyası
- Yumurta kutusu yahut küçük muffin kapları
Gereken malzemeler sizi korkutmasın, üretimi çok kolay:
- Öncelikle yumurtanın içini boşaltmanız gerek, bu süreci yumurtanın dar ucuna olabildiğince yakın kırarak gerçekleştirmeniz gerek.
- Yumurta kabuklarını sıcak su yardımıyla temizleyin.
- Daha sonra yumurtanın içindeki ince zarı el yardımıyla çıkarmanız gerek, bu yüzden yumurta kabuğunu sıcak suda yıkamak bu süreç için çok değerli zira zarın çıkmasına yardımcı olacaktır.
- Tüm zarı çıkardıktan sonra yumurta kabuklarını yumurta kutusuna yahut muffin kaplarına yerleştirin.
- Isıya güçlü küçük kabınıza (küçük fincanlar bu deney için kâfi olur) yarım fincan su ekleyin.
- Suya yaklaşık 1/4 çözünebilir katı maddenizi ekleyin.
- Su, çok doygun hâle gelene dek katı maddenizi denetimli halde eklemeye devam edin ve karıştırın.
- Gıda boyasını ekleyin.
- Hazırladığınız solüsyonu yumurta kabuklarının içine çok olmayacak halde dökün.
- Suyun buharlaşmasını beklerken, yumurta kabuklarını sağlam bir yere yerleştirin.
- Ve kristalleriniz hazır!
Nasıl gerçekleşti: Tuzların, çözeltideki moleküller ortasında boşluk kalmayana dek çözünmelerine yardımcı olmak için sıcak suyun gücünden yararlandığı manasına geliyor. Çözelti soğudukça, su enerjisini kaybediyor ve kristaller tekrar katı hâline gelebilmek için çözeltiden ayrılmaya zorlanıyor. Buharlaşma, yavaş yavaş gerçekleştiğinden kristaller git gide daha da büyümeye başlıyor ve ortaya bu hoş dekorasyonlar çıkıyor!
Görünmez yazı deneyiyle sevgilinize, arkadaşınıza yahut çocuğunuza sıra dışı notlar bırakabilirsiniz:
Gerekenler:
- Limon
- Su
- Kaşık
- Bir kase
- Kulak çubuğu
- Beyaz bir kağıt
Nasıl yapılıyor:
- İlk olarak limonu ortadan ikiye kesin ve bir kaseye suyunu sıkın.
- Limon suyunun içine birkaç damla su damlatın ve bir kaşık yardımıyla karıştırın.
- Daha sonra kulak çubuğunu limon suyunun içine bandırın ve beyaz kağıda dilediğiniz şeyi yazın.
- Notu bıraktığınız bireye beyaz kağıdı bir ışık kaynağına yaklaştırmasını söylemeyi unutmayın…
Nasıl gerçekleşti: Limon suyu, sıcaklaştığında oksitlenecektir bunun sonucunda da yazılar güya paslanmış üzere bir hâle bürünecektir. Üstelik bunu yalnızca limonla denemenize de gerek yok, limon üzere asitli; portakal, soğan yahut sirke kullanılarak da yapabilirsiniz. Ancak artık ortalığı soğanla yahut sirkeyle kokutmaya hiç gerek yok, siz en düzgünü ya portakalla ya da limonla yapın bizce!
Suyun da bir yüzey tansiyonuna sahip olduğunu biliyor muydunuz? Haydi gelin bunu birinci elden deneyimleyin:
Gerekenler:
- Tabak
- Su
- Karabiber
- Çay kaşığı
- Bir ölçü deterjan
Nasıl yapılıyor:
- Tabağı alın ve bir ölçü su doldurun.
- Su dolu tabağa biraz karabiber ek edin.
- Suyun tam ortasına birkaç damla deterjan dökün.
Nasıl gerçekleşti: Suyun yüzeyinde görmeseniz de yüzey tansiyonundan ötürü oluşan çok ince bir zar vardır. Deterjan, bu zarı yırtarak sıvının yüzeyinde yırtılmaya neden olur. Bu yırtılma da karabiberlerin kenara kaçması üzere bir görünüme sebebiyet verir.
Yine bir yumurta deneyi, merak etmeyin bu seferki başkasına göre çok daha basit!
Gerekenler:
- Yumurta
- Cam şişe
- Peçete yahut gazete
- Kibrit yahut çakmak
Nasıl yapılıyor:
- Yumurtayı haşlayın ve haşlandıktan sonra uygunca soyun.
- Bir modül gazete yahut peçeteyi yakın ve cam şişenin içerisine atın.
- Zaman kaybetmeden yumurtayı cam şişenin tam ucuna otutturun.
- Zaman geçtikte şişenin adeta yumurtayı yediğini göreceksiniz.
Peki bu nasıl gerçekleşebilir diyorsanız: Yumurta, şişenin ağzına birinci konulduğunda iç ve dış ortamdaki basınçları eşitti. Fakat içerisine kağıt yakıp attığınızda, oksijen bitinceye dek yanma olayı devam etti ve yüksek açık hava basıncı yumurtanın esnek olması sebebiyle dışarıdan hava alamadı. Şişenin dışındaki basınç içindekinden fazla olduğundan tıpkı şişe yumurtayı yemiş üzere göründü.
