Herhangi bir yapıtı gördüğünüz vakit dönüp bir daha bakıyorsanız, ya çok derin ya da çok değişik bir şeyler görmüşsünüz demektir. Bu farklı görünümün altına gizlenmiş derinliği görebilmek ise bir bakıştan fazlasını gerektirebilir.
Dünyanın dört bir yanında bulunan ilginç heykeller her ne kadar ilginç görünseler de aslında kulağa çok da farklı gelmeyen hikâyelere sahip olabiliyorlar. Bu listede, birinci görüldüğü vakit varlığının sorgulanma mümkünlüğü yüksek ancak önyargı ile yaklaşılmaması gereken birtakım heykelleri derledik.
En değişik heykeller:
- Appennine Colossus – Floransa, İtalya
- Feltépve – Budapeşte, Macaristan
- The Black Ghost – Klaipeda, Litvanya
- Les Voyageurs – Marsilya, Fransa
- Hippo Square – Taipei Hayvanat Bahçesi, Tayvan
- Man Hanging Out – Prag, Çek Cumhuriyeti
- Support – Venedik, İtalya
- The Caring Hand of Glarus – Glarnerland, İsviçre
- Viccisitudes – Lanzarote, İspanya
- Maman – Şanghay, Çin
Gölün kenarındaki yaşlı dev adam heykeli; Appennine Colossus – Floransa, İtalya
Rönesans sanatkarı Giambologna tarafından yapılan, İtalya’nın Toskana bölgesine bağlı Vaglia komününde yer alan Apennine Colossus heykeli yaklaşık on bir metre boyutunda. Bir deniz canavarını boğmaya çalışıyormuş üzere görünen, yosunla kaplı, orta yaşlı bir adam imajı verilmiş bu heykelin içerisinde zımnî odalar ve mağaralar bulunuyor.
Heykelin yer katında, Yunan tanrıçası Thetys’e adanmış sekizgen bir çeşmenin bulunduğu bir mağara, başının içerisindeki küçük odada ise yakıldığında dumanın burun deliklerinden dışarı çıkacağı biçimde tasarlanmış bir şömine saklanıyor. Dev Colossus birinci yapıldığında art kısmında bir nevi heykele “doğallık” katacak bir mağaraya sahipti. Bu haliyle heykel, yaşlı dev bir adamın mağara içerisinden canavara doğrulduğu anda taşa dönüştüğü izlenimini veriyordu.
Çimenlerin ortasından yükselen, “selfie” çekilmeden terk edilmemesi gereken heykel; Feltépve – Budapeşte, Macaristan
2014 Arka Market Budapeşte Şenliği sırasında Gresham Sarayı’nın yerinde sergilenen heykel, şenliğin bir kesimi olarak başlayıp enteresan görünümü sayesinde gözleri üzerine çekmeye başladı. Polistirenden oluşturulması sebebiyle süreksiz sayılan heykel, internette viral olmaya başlayınca beklenilenden çok daha ünlü ve kıymetli bir hale geldi. Yeraltından çıkmaya çalışan bu devin heykeli, Gallery Out of Home tarafından “özgürleşme arzusu” olarak yorumlanmıştı.
Liman hayaletinin eski yıllara dayanan efsanesi; The Black Ghost – Klaipeda, Litvanya
Sol elinde tuttuğu fenerle limana çıkmaya çalışan, ürkütücü The Black Ghost (Kara Hayalet) heykeli aslında göründüğünden çok daha zıt bir mana taşımaktadır. Yüzüklerin Efendisi serisinden fırlamış üzere görünen The Black Ghost heykelinin üretimindeki ilham kaynağı 1595’ten kalma bir efsaneye dayanıyor.
Muhafız Hans von Heidi, limanın yakınında gece tiplerini yaparken su kenarında bir hayalet belirdiğini ve tahıl stoklarının kâfi olmadığına dair bir konuşma yaptığını öne sürer. Hans von Heidi, bu gördüklerinin üzerine tahıl stoğunun arttırılması için bildiride bulunur. Olayların akabinde izleyen kıtlık yılları, Hans’ın görmüş ve inanmış olduğu bu hayaletin kurtarıcı olarak ilan edilmesine sebep olur. Böylece, Svajunas Jurkus ve Sergejus Plotnikovas isimli iki sanatçı tarafından hayaletin günümüze kadar korunacak bir heykeli yapılır.
Bu heykeller büsbütün bu türlü görünmeleri için tasarlandı; Les Voyageurs – Marsilya, Fransa
Farklı görünümleriyle öne çıkan “çalışan insanlar” temalı bu heykellerin büyük bir kısmı eksik üzere duruyor. Lakin bu eksiklik, tam da bir bütünü oluşturmak üzere şekillendirilmiş. Bu çalışmalar “Les Voyageurs” (Gezginler) isimli akımın altında, 2013 yılında Avrupa Kültür Başşehri seçilen Marsilya’da sergilendi. Heykelleri farklı yapan kısım ise altındaki eşsiz tasarım fikri.
Sürrealizme somut bir bakış açısı kazandıran hipopotamlar; Hippo Square – Taipei Hayvanat Bahçesi, Tayvan
Asfalt tabanı suya çeviren hipopotam heykelleri, Asya’nın en büyük hayvanat bahçelerinden olan Taipei’nin eski müdürü Chen Pao-chung’un yaratıcı fikriyle oluşturulduğu günden beri Taipei’nin simgesi olarak anılıyor. Asfalt üzerindeki hipopotamların yarım heykelleri, hipopotamların nitekim yüzüyor gibi görünmelerine sebep olmakta.
Ölüm kaygısıyla yüzleşmeye çalışan Sigmund Freud’un ikilemi; Man Hanging Out – Prag, Çek Cumhuriyeti
En değişiklerinden olduğu inkâr edilemeyecek olan Man Hanging Out, bilhassa bilmeyenleri için çıplak gözle görüldüğü vakit korku uyandırabilecek bir heykel. Ve tahminen de en felsefi mana taşıyanlarından biri.
1996 yılında heykeltıraş David Černý tarafından yapılan bu heykeldeki adam rastgele birisi değil, ünlü psikanalist Sigmund Freud’un bir yansıması. Elleriyle direği umarsızca tutmaya çalışan ve bir elini cebinde olan bu figür, vefat ve hayat ortasındaki çaresiz endişeyi hisseden Freud’un kararsızlığını temsil ediyor. Her ne kadar tartışmalı olsa da, bu heykel ile Freud’un ölüm fobisine gönderme yapıldığı düşünülüyor.
Dev ellerin global ısınmaya dair bildirisi; Support – Venedik, İtalya
Zamanında 57. Memleketler arası Sanat Standı için ünlü heykeltıraş Lorenzo Quinn’in yaptığı anıtsal heykel, Ca ‘Sagredo Oteli’nin bulunduğu binayı destekliyor gibi görünen ve kanaldan yükselen iki dev elden oluşuyor. Support ismi verilen heykel, global ısınmadan kaynaklanan su düzeylerine yönelik farkındalık uyandırmak gayesiyle yapılmıştı.
Doğanın insan için kıymeti; The Caring Hand of Glarus – Glarnerland, İsviçre
Eva Oertli ve Beat Huber’ın yapmış olduğu The Caring Hand of Glarus heykeli, art planında hoş manalar taşıyan bir öbür enteresan çalışma. Toprağın içerisindeymiş üzere görünen el heykelinin ortasında bulunan ağaç, insanoğlunun tabiatla bir oluşu ve etraf bilinci üzere manaları temsil etmek için tasarlanmış.
Mercanlarla kaplanması için yapılmış sanat yapıtı; Viccisitudes – Lanzarote, İspanya
Farklı etnik kökene sahip çocukların gerçek kalıbıyla oluşturulan, alçıyla yapılmış bir küme çocuğun heykeli. Molinere Sualtı Heykel Parkı’nda bulunan heykel, Jason deCaires Taylor isimli sanatçı tarafından oluşturulmuştur. Suyun akıntısına direnmek için daire oluşturan, el ele tutuşan çocuk heykelleriyle birlik hissini canlandırmak istemiştir.
Heykeller, çimentonun pH’ını düşürme teknikleri kullanılarak ve dokulu bir yüzey uygulanarak mercan büyümesini desteklemek için tasarlandı. Bu tasarıdaki asıl maksat, vakit ve etrafın insan vücudunu nasıl etkilediğini sanata yansıtmaktı.
Heykel, tıpkı vakitte orta geçit ticaretine yorumlanmaya devam etmekte. Asıl maksadının kölelik ticaretine göndermede bulunmak olmadığını belirten Jason deCaires Taylor, yaptığı heykelin köle ticaretine farkındalık yaratmış olduğu için rahatsızlık duymadığını da belirtmiştir.
Fantastik bir diziden fırlayıp gelmiş üzere duran; Maman – Şanghay, Çin
Çin’de bulunan bu uzun bacaklı örümcek heykeli ne Stranger Things dizisine ne de Dali’nin sürrealist çizimlerine ilişkin. Lakin tek bir ortak yanları var, o da hepsinin birbirinden ürkünç bir görünüme sahip oluşu.
Bronz, paslanmaz çelik ve mermer karışımı heykel, 9 metre uzunluğuyla dünyanın en büyük heykellerinden biri. Birkaç katlı binaya muadil olarak görebilirsiniz. Örümceğin gövdesinin altında bronzla işlenmiş bir kesesi, kesenin içinde de mermer yumurtalar bulunmaktadır.
Sanatçı Louise Bourgeois, heykeli annesiyle bağdaştırdığını, örümceklerin sivrisinek yediğini, böylece de örümceklerin annesi üzere yardımsever olduğunu söylemiştir. Genç yaşta annesini kaybeden sanatçı annesine karşı olan sevgisine ithafen, Fransızcada “anne” manasına gelen “maman” isimli örümcek heykelini yapmıştır. Örümceğin şık ve anaç biçimde yorumlandığı 1999 üretimi heykel, 2018 yılından itibaren Long Museum’da sergilenmektedir.
Dünyada olduğu kadar bizim ülkemizde de hayli farklı heykeller bulunuyor. Ülkemizdeki bu değişik heykelleri yapay zekâ yardımıyla tekrar yaratmış olduğumuz içeriğimize de göz atabilirsiniz;
