Dünya’daki tatlı suyun %70’ini oluşturan buzullarla kaplı bu kıta, aslında tüm insanlık için epey büyük bir kıymete sahip. Zira bu buz katmanlarının erimesi halinde başımıza gelecekleri hayal etmek hayli güç.
Peki bu türlü bir tehlike var mı ve henüz büsbütün keşfedilememiş bu bölgede neler gizli?
Son birkaç yılda yapılan bilimsel araştırmalara nazaran, Antarktika’nın Wenddell Denizi’ndeki buzulların altında tamı tamına 460 kilometre uzunluğa sahip bir ırmakla karşılaşıldı. Pekala bu ırmak nasıl oluştu?
Buzul katmanlarının altında biriken sular, zeminin kayganlaşmasına sebep olarak aslında bu buzulların, daha süratli bir biçimde okyanuslara karışmasına katkı sağlar. Bu noktada Antarktika’daki buzulların akıbetini belirleyen en değerli detaylardan biri, buzulların altında neler olup bittiğini keşfetmek.
Buzulların altında birikme eğilimi gösteren su birikintileri, iki farklı yolla oluşabilir.
İlki; yüzeydeki erime sebebiyle ortaya çıkan suların, buzullardaki yarıklardan aşağıya yanlışsız akmasıyla gerçekleşir. Örneğin Grönland’daki buzullarda yaz aylarında eriyen sular, “muoulin” ismi verilen yarıklar oluşturarak derinlere hakikat akar.
Bir öbür yol ise karanın üzerinde hareket eden ve yerkürede yayılan buzun ortasında meydana gelen sürtünmenin açığa çıkardığı ısıdır. Ancak mevzubahis Antarktika olduğunda, buzulların üzerindeki erime oranı pek bir kıymet teşkil etmez.
Çünkü Antarktika’da gerçekleşen yazlar, örneğin Grönland’da olduğu üzere, buzullarda moulin oluşumlarına yol açacak derecede sıcaklıklarla geçmez. Böylelikle sadece yerküreden yayılan sürtünme ve ısı sebebiyle buzulların altına su birikebileceğini söylemek mümkündür.
Aslında Antarktika buzullarının altında bir göl oluşturacak kadar suyun olduğu öngörülüyordu fakat birkaç sene öncesine kadar, bu suların birbiriyle kontaklı olup olmadığı başları karıştırmaktaydı.
Fakat bir küme araştırmacı yakın vakitte yaptıkları çalışmanın sonucu olarak aktardıkları bir makalede, Antarktika’daki buzulların altında karmaşık akarsu ağları olduğunu tabir etti.
Araştırmacıların radar bilgilerinden yararlanarak gerçekleştirdiği bu çalışmaya nazaran, Weddell Denizi bölgesindeki buzulun altında kolları ağaç kollarını anımsatan, ortalama 460 kilometre uzunluğunda bir ırmak bulunmakta. Ancak bu durum, Antarktika buzulları için pek hayra alamet değil.
Karadan denizlere uzanan bir yüzer buzulun altından, okyanusa yanlışsız akma eğilimi gösteren bu su, buzulların alt kısımlarını kademeli bir halde eritmekte ve aslında bu durum, buzulların yavaş yavaş kaybolduğuna işaret ediyor.
Özetle iklim değişikliğinin buzullar üzerindeki tesiri üzerine yapılan çalışmalarda, bu buz altı ırmaklarını dikkate almak bir oldukça değerli. Bir başka yandan buzullar için epey kıymetli olan bu ırmak keşfi, bizlere Antarktika hakkında daha öğrenilecek ve keşfedilecek çok fazla şeyin olduğunu gösteriyor.
