Tıpta, “situs inversus totalis” olarak isimlendirilen bu durum, organların ayna manzarasında zıt değişimi ile karakterize, az görülen doğumsal anomali olarak gösteriliyor.
“Organların zıtta oluşu, kişinin hayatını olumsuz tarafta etkilemiyor mu, rastgele bir tetkik yapılmadan anlaşılması mümkün değil mi?” üzere merak edilen kimi sorulara karşılık aradık.
Tüm organlar aksi tarafta olabileceği üzere bazen yalnızca kalp yanlışsız tarafta olup başkaları yer değiştirebilir.
()
Vücudumuz dıştan simetrik bir görünüme sahipken tıpkı şey iç organlar için geçerli değil. Genele bakıldığında her organın bir yeri var. Lakin bu durum kimi insanlarda tam aykırısı işliyor.
Organların değişimine nazaran de genetik bozukluğun ismi situs inversus, yalnızca iç organların ayna görünümünde olmasını tabir ediyor. Situs inversus totails (SIT) ise iç organların yanı sıra kalbin de aykırı pozisyonda olması. Dekstrokardi yani sağkalplilikte kalp, solda değil sağ göğüste bulunuyor.
Bir de situs ambiguus ya da heterotaksi durumu mevcut. Bu da organların yerinin tam olarak aşikâr olmamasını işaret ediyor. Karaciğer ortada bulunabilirken dalak hiç olmayabilir yahut birden çok olabilir.
Organların olağan yerinde olmaması, rastgele bir belirti göstermiyor mu?
Situs inversus yani organların zıt tarafta olmasında, bireylerde çoklukla medikal belirti yahut komplikasyon bulunmaz. Hatta bu durum, çağdaş tıbbın gelişimine kadar fark edilmemekteydi.
İç organların karşıt olup kalbin olağan olmasında ise riskli durumlar olabildiği için bireylerin ameliyat olması gerekebilir. Organların yerinin tam aşikâr olmadığı hastaların ise medikal meselelerle müsabaka ihtimali SIT hastalarına nazaran daha fazla.
Nasıl oluyor da organların yeri değişiyor?
Bu durumun sebebi tam olarak bilinmese de gelişimsel süreçte aktif rol oynayan nodal ve tekrar gelişim sırasında sağ sol asimetrisinin belirlemesinde misyonlu PITX2 genlerindeki mutasyonlar dahil olmak üzere çoklu gen mutasyonları ile ilişkilendiriliyor. Primer siliyer diskinezi gibi birtakım bozukluklar da bu hastalık ile irtibatlı.
Organların yer değiştirmesi, birinci olarak Aristoteles tarafından tanımlandı.
Bu anomali durumu birinci olarak Aristoteles, hayvanlarda tanımladı. İnsanlarda ise birinci olarak 17. yüzyılda gözlemlenebildi. Dalağın ve karaciğerin bilakis döndüğü bilinen birinci hadise ise 1600 yılını gösteriyor. Kalbin zıt istikamette olmasına dair birinci hadise da 1643 yılında bildirildi.
Situs inversus totalis teşhis ve tedavi süreçlerinde birtakım zorluklar bulunuyor.
Hastaların, acil durumlarında teşhis zorlaşabiliyor. Bu yüzden de hastanın kendi durumundan haberdar olması ve bunun kayıtlarda var olması gerekir. Aksi hâlde kalp damarlarının tıkanmasının yanı sıra bazı önemli durumlar ortaya çıkabilir.
Kimi hastaların da bu rahatsızlığın acil durumlarda sorun teşkil etmemesi ve hakikat müdahale için vücutlarına dövme yaptırdığı görünüyor.
Situs inversus sıklığı 10 binde 1 olup erkeklerde daha sık görülüyor. Ender görülmesi; radyolog, gastroenterolog ve cerrahlar üzere kimi tabipler için de zorluklar çıkarmasına sebep oluyor. Tabiplerin hastalarla ilgili fazla tecrübesi olmuyor. En meşgul cerrah bile bu anomali durumla bir yahut iki sefer karşılaşabiliyor.
Çoğu cerrahın sağ elini kullanması, SIT ameliyatlarını zorlayan durumlar ortasında. Bu yüzden de cerrahi grubun daha fazla esneklik ve yaratıcılığa gereksinimi bulunuyor.
Değişik formda ortaya çıkmış olaylar da var.
Türkiye’de de birtakım olaylar haberlere mevzu oldu. Fakat dünya üzerinde bu rahatsızlığı bulunan değişik vakalar da var. Durumu enteresan kılan ise öğrenilme yaşı ve olaya sebebiyet veren hâl.
Herkesin bildiği sanatkarların başında Enrique Iglesias geliyor. Muharrir ve komedyen Catherine O-Hara’nın yanı sıra NBA oyuncusu Randy Foye de bu isimler ortasında. Hatta bu durum Randy Foye’nin sporculuk hayatını etkilemiyor.
Ginggaew Lorsoungnern ise organlarının zıt oluşu onu mevtten birinci defa kurtarmış. İdam mangası tarafından idam edilen Taylandlı hatalı, göğsünün sol tarafından vuruluyor. Morgda uyanan Lorsoungnern, geri götürülüyor ve idam ettiriliyor.
ABD’li Rose Marie Bentley ise 99 yaşına kadar organlarının aykırı olduğunu bilmeden yaşıyor. Kalbindeki damarların olağandışı yerleşiminin fark edilmesi üzerine ise vücudu kadavra olarak Oregon Sıhhat ve Bilim Üniversitesine bağışlanıyor.
Nadir görülen öbür hastalıklarla ilgili içeriklerimiz:
